ژرف-اندیشی، اعتقادات مذهبی را سُست می کند

پژوهشگران کانادایی معتقدند تفکر تحلیلی مانع باورهای مذهبی می‌شود. مطالعه این پژوهشگران نشان می‌د‌هد کسانی که برای یافتن راه‌حل یک مشکل تمام حواس خود را متمرکز می‌کنند، بیشتر دچار شک و تردید می‌شوند. پژوهشگران روانشناسی دانشگاه بریتیش کلمبیا در ونکوور کانادا، تحقیق تاز‌ه‌-ای در مورد اثر تفکر بر باورهای مذهبی انجام داده-‌اند. نتیجه این تحقیق حاکی از آن است که؛ تفکر عمیق و تحلیلی مانع باورهای مذهبی می‌شود . با چنین تفکری آد‌م‌های مُردد دچار تردید بیشتری می‌شوند. نکته جالب اینجاست که به عقیده این پژوهشگران باورهای مذهبی نیز، توسط تفکر غریزی(؟) پشتیبانی می‌شوند. روانشناسان دانشگاه بریتیش کلمبیا از داوطلبان شرکت کننده در پژوهش خود خواستند که تمرین‌های متفاوتی انجام دهند. به عنوان مثال داوطلبان می‌بایست پرسش‌-نامه‌-ای را پرمی‌کردند که با خط بدی نوشته شده بود. از آن گذشته این پژوهشگران از تکنیکی به نام "پرایمینگ" (Priming) استفاده کردند. در این روش محرک‌هایی برای داوطلبان نمایش داده می‌شود که خاطرات ضمنی را فعال می‌کنند. خاطرات از نظر تأثیرگذاری بر ذهن، به دو دسته خاطرات ضمنی و خاطرات صریح تقسیم می شوند. خاطراتی که به‌صورت ناخودآگاه به ذهن آدمی خطور می کنند خاطرات ضمنی و خاطراتی که شخص به صورت آگاهانه، به یاد می آورد خاطرات صریح نامیده می‌شوند. تفاوت این دو دسته نیز در این‌جاست که اثر خاطرات ضمنی بر ذهن به مراتب بیشتر و ماندگارتر از خاطرات صریح است. به همین علت خاطرات ضمنی اغلب با جزییات بیشتری به یاد آورده می‌شوند. پژوهشگران کانادایی در مطالعه خود برای فعال کردن خاطرات ضمنی به عنوان مثال تصویر مجسمه "متفکر" ساخت پیکره‌ساز نامدار فرانسوی، آگوست رودن را به داوطلبان نشان دادند.

فعال شدن سیستم شناخت تحلیلی مغز با تفکر عمیق

پژوهشگران در نهایت در مورد میزان "باورهای مذهبی" یا "تردید" داوطلبان پرس‌وجو کردند. داوطلبانی که پیش از این پرسش، روی تمرین‌های سخت شناختی، یعنی تمرین‌هایی که عملکرد شناختی مغز را درگیر می‌کنند کار کرده بودند، یا این‌که تصویر محرک‌هایی را که ‌نیازمند تفکر تحلیلی هستند دیده بودند، بیشتر مایل به شک و تردید بودند. این مطالعه نشان می‌دهد؛ کسی که تمام حواس خود را بر یافتن راه‌حل یک مشکل متمرکز می‌کند، بیش‌-تر به شک و تردید تمایل نشان می‌دهد. این تفکر تحلیلی مانع باورهای مذهبی می‌شود. افرادی هم که اعتقادات مذهبی ضعیف‌-تری دارند، تردید بیشتری پیدا می‌کنند. در این مورد تفاوتی نمی‌کرده است که فردِ داوطلب به طور کلی خود را از نظر مذهبی معتقد می‌دانسته یا خیر. پژوهشگرانِ روانشناسی دانشگاه بریتیش کلمبیا تأکید می‌کنند که نتایج مطالعه آن‌ها هماهنگ با یافته‌های پژوهش‌هایی است که پیش‌-تر در مورد ارتباط باورهای مذهبی و تفکر غریزی صورت گرفته‌-اند.‎ مطالعه تازه نشان می‌د‌هد که تفکر عمیق با فعال کردن سیستم شناخت تحلیلی مغز، دست‌-کم به طور موقت مانع حمایت تفکر غریزی از باورهای مذهبی می‌شود. البته این تحقیق در مورد منطق درونی فرد، ارزش‌ها یا صحت اعتقادات مذهبی او چیزی نمی‌گوید.

دویچه وله - May 2, 2012