سفر نامه ی دنیای ارواح
پرتوی دیگری از فانوس خرد

محمود صفریان

به جای دلمشغولی به مرگ، آیا بهتر نیست که بیاندیشیم و ببینیم با زندگی چه باید گرد؟ قدر مسلم انسانهای خردمند زندگی خود را فدای حرف و حدیث ها و وعده-های پوشالی دنیای دیگر نمی کنند، بلکه می کوشند علاوه بر زندگی خود، دیگران را هم راهنمایی کنند که آنها هم زندگی خود را بر مبنای درست سرو سامان دهند.
سالهاست که استاد هوشنگ معین زاده[+] با آثار ماندگارش چراغ راه خرد و تفکر عاقلانه-ی بی تعصب را روشن کرده است. از وقتی که پرتوی فانوس "خیام و آن دروغ دلآویز" را بر ذهن ها تاباند، دریافتیم که این انسان آگاه و فرهیخته تصمیم دارد با همه-ی توان با دانسته-هایش به مصاف خرافات برود و راه گشا شود. او در این راه کتاب های زیادی را به جویندگان حقیقت عرضه کرده است، کتابهایی چون:
پیامبران خرد، آنسوی سراب، آیا خدا مرده است؟، کمدی خدایان، بشارت، خدا به زادگاهش باز می گردد، ظهور، حکایت من و امام زمان، وصیت نامه خدا که با کتاب خیام و آن دروغ دلآویز شروع شده بود و اینک کتاب سفر نامه ی دنیای ارواح که پیش رویم گشوده است.
همه-ی کتاب های نامبرده در بالا "الا، کتاب اخیر- سفرنامه ی دنیای ارواح " را می توانید بصورت پی دی اف در کتابخانه گذرگاه[+] بیابید. و یا از کتابفروشی ها خریداری کنید. در آخرین کتاب خود: سفر نامه-ی دنیای ارواحٍ می گوید، " به همانگونه که به دفعات گفته است "،

انسان نیز مثل هر موجود زنده دیگری متولد می شود، رشد می کند، و دورانش که تمام شد می رود و تمام.
می گوید، انسان چون دلش نمی خواهد تمام شود، و چون حریصانه علاقمند است که پس از مرگ در دنیای دیگری به بودن ادامه دهد، دست به دامان " روح " شده است و با افسانه بافی بر بال رویا سوار می شود و برای امکان پرواز تن به هزاران افسانه بی پایه می دهد. به دنیای آتش و وحشت اعتقاد می یابد و در راه ناشناخته-ای که دکانداران موهوم پرداز می نمایانند، گام بر می دارد.... او خط بطلان بر آن می کشد و می گوید:
"...دنیای پس از مرگ ، دنیایی است موهوم و زاده-ی تخیل. بنا بر این، هیچکس قادر نیست شرحی مستند و منطبق بر واقعیت از چنین دنیایی ارایـه دهد. هر کس هم که در این زمینه مطلبی گفته یا نوشته تنها خیالپردازی خود را شرح داده است. چرا که تنها در عالم وهم و خیال است که هر کس می تواند چنین عوالمی را بسازد..."
در واقع اگر با عقل و درایت به بودن ، زندگی کردن و درگذشتن بیاندیشیم و برای ادامه بودن که وسوسه کننده است به دنبال حرف و نقل هایی که حتا یک ذره منطق و بینش و ماخذ ندارد، چون ریسمان پوسیده-ای نیاویزیم و با دیدی مثبت این کتاب را بخوانیم و بر داده-هایش توجه منطقی داشته باشیم حد اقل بهره-اش این است که از زنده بودن خود "که بهر حال محدود است" بی دلهره لذت می بریم. نگذاریم آلوده دوزخ و آتش و مار و عقرب و ماجرا های ترسناک من درآوردی شب اول قبر که بر کمترین دلیلی هم استوار نیستند، و احادیث و نقل قول های بی محتوای دیگر بشویم و گذران زندگی متعارف خود را در تنوری از اوهام و نقل قول های بی ماخذ و طوفانی از ترس و وحشت دنیای بعد از مرگ بگذرانیم و تباه کنیم. تصورش را بکنید، ارواحی که از جسم میلیارد ها انسان در گذشته، بیرون آمده است کجا هستند؟ و هر جایی هستند " که باید از بزرگی بیکران باشد " برای میلیارد ها سال دیگر در انتظار بمانند و هر دم نیز بر تعدادشان اضافه شود تا روز موعود ِموهوم و من درآوردی فرا برسد و مجددن بروند ذرات پراکند قالب خود را بیابند و حلول کنند و بروند در صحرایی که آن هم باید بی کرانه باشد و معلوم نیست در کجای کاینات قرار دارد به انتظار جلوس خدا باشند تا بیاید و به اعمال تک تک آفریده-های خود که از بدو تولد تا مرگ زیر نظر مستقیم خودش بوده-اند رسیدگی مجدد کند. اینکه قبل از هر چیز توهین به خدا و قدرت لایزال اوست.
معین زاده می گوید:"اگر نخواهیم بپرسیم که: این دنیای دیگر خدا در کجای این کایتات قراردارد؟ به چه دلیل و ضرورتی و بر مبنای چه حکمتی ساخته شده است؟ و به چه دردی می خورد؟ یا چه کسی یا چه کسانی و به چه شیوه-ای آن را اداره خواهند کرد؟ و...می باید پرسید که ایجاد چنین دنیایی چه سودی به خدا و چه فایده-ای به انسان-ها می رساند؟ " و اضافه می کند:"خدا با زنده کردن مُردگان هزاره-ها و جمع کردنشان در یک دنیا، می خواهد کدام یک از هنرهای خود را به معرض تماشا بگذارد؟ ....خدایی که در زندگی خاکی کوچکترین توجهی به اوضاع نابسامانشان نداشت، در دنیای دیگرش، همه چیز را برایشان روبراه خواهد کرد؟ و به آن ها سعادت و نیک بختی ابدی عطا خواهد نمود؟ "
در فصل اول کتاب که " سفر به دنیای ارواح " است، نشان داده می شود که روح ساخته اوهام کسانی است که خود نیز برهانی قاطع بر بودنش ندارند. یا طوطی وار شنیده-ها را تکرار می کنند، یا آتشش را تند می کنند تا بهتر پخت و پز کنند. و در مجموع به این نتیجه می رسد که در حقیقت روحی وجود ندارد که دنیایی داشته باشد.
" با نگاهی دقیق و تعمقی عمیق به پندار بافی انسان ها از مفاهیمی که آنها را به ماورای طبیعه مرتبط می دانند، به سادگی می توان بی پایه و بی اساس بودن آنها را آشکار کرد. واقعیت این است که انسانها با پندار های ذهنی خود، در آغاز، روح و سپس خدا و در مرحله بعدی فرشتگان و جن و پری و غیره را ساخته و آنها را کار ساز زندگی دو روزه عمر خود قلمداد کرده-اند. بعد هم آرام آرام این ساخته-های ذهنی خود را به باور اعتقادات دینی خویش تبدیل کرده و در هاله-ای از تقدس قرار داده-اند. به مرور زمان نیز، به این اندیشه کشیده شدند که از وجود این مفاهیم برای دوران پس از مرگ خود بهره بگیرند. با این دیدگاه بود که رندان زمانه با آگاهی از نیازهایی که بذر آن در دل هر انسانی افشانده شده بود به فکر بهره بر داری افتادند...."
معین زاده، در این فصل از راه-های گوناگون و با بیان های متفاوت و بهره گیری از پیشرفت های علمی و توجه دادن به این مهم که، در برداشت ها و تصورات و شنیده-ها به خرد خود مراجعه کنید، مُکرَر در مُکرر هشدار می دهد که نقد زندگی را به دست نسیه اوهام ندهید. می گوید: تصور نکنید که روحی در کار است و با مرگ می رود در دیاری دیگر و برای میلیون ها سال در انتظار می نشیند تا اسرافیلی در صور بدمد و بیاید در جسم پودر شده اولیه حلول کند و در صحرایی که تمام انسان ها از بدو پیدایش تا آخرین نفر در انتظار نتیجه اعمالشان هستند، برگه عاقبت بگیرد، تا روانه جهنم سوزان شود یا بهشتی که تا بخواهی حوری برای مردان دارد و غِلمان برای زنان. همینجا باید بگویم حتمن این کتاب و سایر

کتاب های ارزشمند این محقق اندیشمند را بخوانید تا بهتر دریابید که چگونه بساط فریب را گسترده اند.
هوشنگ معین زاده، در فصل دوم کتاب که نام " مرگ " بر آن گذاشته است، به بررسی همه-ی عواملی که زندگی ما را در خود دارد می پردازد و کل مطالب را زیر عنوان های مختلف در عروق روان ما جاری می کند، آن هم با چه نثر منسجم و گیرایی.
در فصل دوم از: مرگ طبیعی - واقعیت مرگ - خواب دیدن و پیدایش روح - خواب و رابطه-ی آن با ذهن – یک خاطره - داستان روح و انسان - منشاء پیدایش روح - جایگاه روح در ادیان - جاودانگی روح - ارواح خبیث - ارتباط ماده با حیات - چرا ما میریم؟ و دار مکافات هریک از این موضوع ها پس از توضیح و تشریح کامل و بسیار آگاهانه، روان، و پذیرفتنی، مطلب اصلی را پی می گیرد، و خواننده را در کوچه پس کوچه های درهم و تاریک، چراغ به دست راهنمایی می کند و می نمایاند که حقیقت چیست و تصور و اوهام از چه مقوله-ای است. بر این تصور نبودم که بهنگام خواندن " یک خاطره " داستان رمانتیک کوتاهی را می خوانم که در نهایت شیوایی و با نثری روان نوشته شده است و متوجه شدم که استاد دستی توانا در گرداندن قلم دارد و خوب می داند که چگونه حال و هوای نوشته-ای تحقیقی را چاشنی مطلوب بدهد.
کتاب 225 صفحه است و نویسنده حدود چهارده صفحه آخر را به " سخن آخر " اختصاص داده است. در آغاز این

" سخن آخر " از صاحبنظران خواسته است که همت کنند و ادامه دهنده ی این روشنگری باشند، در حالیکه بسیاری از صاحبنظران ما دراز کشیدن در سایه امن را بیشتر دوست دارند، و این درد بزرگ روشنفکری زمانه ماست. اگر زیر عَلَم قدرت ِ اشاعه دهنده خرافات برای بهره وری بیشتر، سینه نزنند.
در همین " سخن آخر " برای چندمین بار در این کتاب سخن آخر را می گوید، و نمی گوید " تو خواه از سخنم پند گیر خواه ملال "، بلکه قاطع می کوید " پند گیر " که جای " ملال " نیست.

" آنچه در پایانه این کتاب لازم است بدان اشاره شود، این است که به جای دلمشغولی به مرگ، آیا بهتر نیست که بیاندیشیم و ببینیم با زندگی چه باید گرد؟ قدر مسلم انسانهای خردمند زندگی خود را فدای حرف و حدیث ها و وعده های پوشالی دنیای دیگر نمی کنند، بلکه می کوشند علاوه بر زندگی خود، دیگران را هم راهنمائی کنند که آنها هم زندگی خود را بر مبنای درست سرو سامان دهند."

توصیه می کنم حتمن این کتاب را بخوانید.

محمود صفریان
سر دبیر مجله-ی ادبی گذرگاه[+]